Ne jemi të gjithë parazitë

Regjisori korean Bong Joon-ho dominoi “Oscar”-in e këtij viti me katër çmime për filmin e tij, “Parasite”. Filmi tregon historinë e një familjeje të varfër që punësohet te një familje e pasur, duke u paraqitur si individë të kualifikuar dhe pa lidhje me njëri-tjetrin. Në festivalin e Kanës në maj 2019, filmi fitoi Palmën e Artë. Me një buxhet prej 11 milionë dollarë, ai u bë një nga filmat më fitimprurës në historinë e Koresë së Jugut.

Fillimisht, filmi ishte planifikuar si një fabul simetrike e katër anëtarëve të familjes së pasur dhe katër të varfërve, që e bën shikuesin t’i shohë pothuajse njësoj. Por rrugës narracioni ndryshoi duke u drejtuar më shumë nga familja e varfër, çka ndryshoi edhe titullin, nga “Mysafirët” në “Parazit”. Në një intervistë dhënë revistës polake “PrzeKroj”, e cila e botoi në shtator 2019, shumë kohë përpara se të fitonte 4 çmime Oscar, regjisori Bong Joon-ho, thotë se krijuesit e  filmave apo artistët nuk kanë zgjidhje tjetër përveç të pasqyrojnë kohën në të cilën jetojmë.

Çfarë zhanri do të thonit që është “Paraziti”? Dark komedi? Dramë?

Dark horror, komedi e zezë, satirë sociale, aksion [qesh]. Distributori im në SHBA më dërgoi recensionin nga Indieëire. Një djalë kishte një koment të mirë. Kritiku tha se vetë Bong Joon-ho është zhanër, dhe ky është komenti që më pëlqen më shumë.

Kur dëgjon titullin “Parazit”, pret një fiction shkencor ose horror. Pse e zgjodhët atë titull?

Në Kore, kur vendosëm ta quanim filmin “Parazit”, vendosëm që një përkthim i drejtpërdrejtë në anglisht të ishte më i miri. Shumë njerëz supozojnë se filmi do të jetë një film shkencor. Kështu që më parë, gjithmonë më duhej t’u tregoja të gjithëve se ky nuk është një film shkencor, ky nuk është horror, por mendoj se disa njerëz akoma supozojnë se do të jetë në këtë zhanër.

Filmi juaj flet për pabarazitë. Çfarë mendoni për pabarazitë që shohim në film? Familja e pasur me familjen e varfër – doni të luani me ta, kontradiktat?

Edhe nëse nuk kam pse të flas dhe të përmend polarizimin, hendeku midis të pasurve dhe të varfërve është diçka që duket qartë. Ekziston edhe kjo pyetje e madhe e – me gjithë përpjekjet tona dhe të gjitha përmirësimet që bëjmë në sistem – pse nuk po zvogëlohet ky hendek? Unë kam këtë frikë që vjen nga kjo pyetje, dhe mendoj se ka të bëjë shumë me skenën e fundit. Më shumë sesa fakti që ekziston kjo ndarje e madhe, ajo që është më e frikshme është mendimi se kjo nuk do të zgjidhet në të ardhmen, në gjeneratën e fëmijëve të mi. Kjo lidhet me momentin kur në fund të filmit, i riu protagonist i thotë vetes se do ta blejë këtë shtëpi. Ai e ka atë vendosmëri, por si audiencë, kur e shikon nga larg, ti dyshon për këtë. Ne mendojmë, a do të mundet vërtet? Duket aq e pamundur për të, dhe këtu është trishtimi. Ne kemi llogaritur se sa vjet – me të ardhurat mesatare që ai do të merrte – do t’i duhej të kursente për të blerë shtëpinë, pa shpenzuar me të vërtetë asgjë. Do t’i duheshin rreth 547 vjet [qesh].

Ai gjithashtu mund të kuptojë se të zotërosh një shtëpi të madhe nuk është qëllimi i jetës? Problemi është se shoqëria bazohet në materializëm.

Sigurisht që karakteri i tij do të kalojë nëpër shumë prova në të ardhmen. Tani vendosmëria e tij nuk vjen nga dëshira për t’u pasuruar, por pothuajse nga kjo dëshirë fëminore për të parë përsëri babanë e tij, sepse babai po e ndëshkon veten për krimin që bëri; ai është mbyllur në këtë burg dhe djali i tij dëshiron ta nxjerrë që andej. Që këtu lind dëshira për këtë shtëpi, jo domosdoshmërisht nga pasuria që simbolizon.

Dua t’ju pyes përsëri diçka për titullin, “Parazit”. Nëse supozojmë se të dy familjet janë parazitë, cili është më i rrezikshmi?

Unë shpesh them se edhe familja e pasur mund të konsiderohen si parazitë. Historia në thelb ka familjen e varfër që hyn në shtëpinë e të pasurve, por është gjithashtu familja e pasur që i tërheq brenda, duke i thirrur ata në shtëpinë e tyre, sepse ata nuk mund të bëjnë asgjë vetë – ata kanë nevojë që dikush të punojë për ta, të lajë enët për ata. Pra, për sa i përket punës, edhe ata janë parazitë. Unë mendoj se më të rrezikshmit nuk janë ata që drejtohen në një qoshe dhe bëhen parazitë, por ata që me qëllim përpiqen t’u pinë gjakun të tjerëve. Kush mund të ishte ky në film? Unë nuk mendoj se ka ndonjë hero negativ të zbuluar në film.

A jeni ju pjesë e elitës që ka frikë se një ditë klasa e ulët do t’ju sulmojnë në shtëpinë tuaj? Çfarë detyrimi ndieni  ndaj tyre kur i përfaqësoni?

Sinqerisht është e frikshme të mendosh që dikush do të hyjë dhe do të të sulmojë në shtëpinë tënde. Por kur ju merrni në konsideratë shtëpinë time aktuale dhe pasuritë e mia, unë nuk mendoj se ata njerëz do të kenë ndonjë vend për t’u fshehur, sepse nëse kjo është familja e pasur dhe kjo është familja e varfër, familja ime do të jetë këtu, pak më shumë në anën e të varfërve.

Kam ndjesinë se ylli i fshehtë i filmit është shtëpia e familjes së pasur. Cilat ishin cilësitë që ju po kërkonit për një set të tillë? Ishte një lokacion ekzistues, apo diçka që u ndërtua posaçërisht për filmin?

Shtëpia e pasur dhe shtëpia e varfër – dhe madje lagja e shtëpisë së varfër – të gjitha ishin sete të ndërtuara, përveç rrugëve. Për shkak se rreth 60% e subjektit zhvillohet në shtëpinë e pasur, në thelb ishte si një protagonist tjetër që kërkonte planifikim shumë të hollësishëm. Meqenëse bllokimi i karaktereve të caktuara dhe këndi me të cilin personazhet shikojnë të tjerët është shumë i rëndësishëm, me kohën kur skenari mbaroi, struktura themelore e shtëpisë ishte përcaktuar tashmë. Unë hartova skicën themelore dhe ia dorëzova projektuesit të prodhimit dhe sepse ishte një kërkesë nga drejtori, projektuesi i prodhimit duhej të respektonte strukturën që kisha ndërtuar. Kur ai e çoi skicën time te një arkitekt, ai i tha: Askush nuk ndërton shtëpi në këtë mënyrë, ky nuk mund të jetë kurrë një vend i vërtetë. Kështu që dizajneri i produksionit nuk e pati të lehtë. Për të arritur strukturën që unë doja dhe gjithashtu për ta bërë shtëpinë të besueshme dhe realiste, projektuesi i prodhimit duhej të punonte shumë. Unë mendoj se ai bëri një punë të shkëlqyeshme, por kur një arkitekt aktual e analizon shtëpinë, jam i sigurt se ai do të mendojë se është shumë e çuditshme.

Cili ishte saktësisht problemi?

Nuk e di! [qesh] Ata janë njerëz shumë të çuditshëm. Unë e dua këtë lloj shtëpie, dua të jetoj në këtë lloj shtëpie, por ata gjithmonë thonë: “Kjo është qesharake, kjo është marrëzi “. [qesh]

Krijimi i shtëpisë është një gjë, por krijimi i elementëve të zhanreve të ndryshme është një tjetër. Si e futët dhunën në film, veçanërisht në fund?

Personalisht, nuk më pëlqen kjo; Nuk më pëlqen të shoh gjymtyrë të këputura ose pishina gjaku. Unë mendoj se sa më i përgjakur të bëhet një film, aq më shumë i distancuar ndihet publiku dhe aq më pak i besueshëm bëhet ai për një audiencë. Publiku do të mendonte, oh se janë efektet e shkëlqyera speciale, grimi është i mahnitshëm, gjaku duket i vërtetë. Nëse shikoni filmat e Hitchcock, çuditërisht filmat e tij nuk tregojnë shumë gjak, dhe unë me të vërtetë e respektoj atë stil. Për këtë film, unë nuk mendoj se ka shumë gjak. Unë mendoj se ajo që është me të vërtetë e rëndësishme është koha kur shpërthen dhuna. Hapi para ose pas momentit kur audienca pret që ajo të shfaqet në ekran shkakton shumë emocione komplekse. Unë mendoj se ritmi dhe koha, ritmi se si e strukturoni dhunën, është shumë i rëndësishëm në një film. / Përgatiti: Gazmira Sokoli /